Teknik bir bakış açısı ile tüm yetkililere ve vatandaşlarımıza şunları söyleyebilirim:
Dikkat ederseniz depremin fay hattına eş uzaklıkta yer alan Bayraklı ve Buca’da yarattığı etkinin birbirinden çok farklı olduğunu görürsünüz. Burada zemin yapısının da ne kadar önemli olduğu ortaya çıkıyor. Tabii ki yapı kusuru da var, bu göz ardı edilemez ama Buca’da hiç mi kusurlu yapı yok? Neden Bayraklı’da bu kadar yıkım oldu? İşte bunun gerekçesi zemin yapısı ve zemin-yapı etkileşiminin önemi.
Bayraklı özelinde yaşadığımız deprem ivmesinin TBDY-2018’deki E grubu zeminlerde belirttiği ivme değerlerinin dörtte biri olduğunu gördük. 260 m. boyunca alüvyonel çökeli bulunan Bayraklı’da, sahaya özel zemin davranışı ile ilgili mutlaka özel çalışmalar yapılmalı. Tasarımın bu özel zeminin koşullarına göre yapılması şart. Evet, 2018’de yayınlanan Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde bu konu dikkate alındı ama sahada uygulamasının ve denetiminin de doğru bir şekilde yapılması gerekiyor.
Yaşanan deprem ve ağır sonuçları bize yapılan ağır bir uyarıdır. Bu depremle birlikte yapı stokumuzun çok kötü olduğunu gördük. Eğer mühendisliğe gereken önemi vermezsek daha ağır sonuçlar yaşamamız da muhtemel.
Bir yandan Belediye ve STK’lara da hasar tespiti konusunda destek olabilmek için organize oluyoruz. Biz bunu şehrimize ve insanlarımıza bir borç olarak görüyoruz.
Aşık Veysel Toplanma Alanı’nda Şubemiz ve İzmir Barosu ile birlikte Danışma Masası kurduk. Vatandaşlarımızı danışma ve bilgi alma için masamıza bekleriz. Çünkü gerçekten bir kaygı ve karmaşa ortamı var. Derli toplu bilgiye ulaşılamıyor. Bu vesileyle birkaç bilgi de verelim.
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Doğal Afet Sigorta Kurumu (DASK) ile yapılan görüşmelerden arkadaşlarımızın aldığı bilgilere göre;
Bayraklı’nın tamamında, Bornova İlçesi Erzene, Atatürk, Kazım Dirik Mahalleleri’nin tamamında ve Karşıyaka İlçesi İmbatlı Mahallesi’ nin tamamında başvuruya gerek olmaksızın hasar tespit tarama çalışmaları yapılacak.
Buraların dışındaki yerlerde oturan vatandaşlarımızın hasar tespiti başvurusunda bulunmak için yapabilecekleri;
1- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Alo 181 hattını aramak,
2- İzmir Büyükşehir Belediyesi 444 40 35 Hemşehri İletişim Merkezi’ni aramak,
3- 0(232) 341 68 00 hattını aramak (İzmir Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü Santral)
4- Bayraklı İlçesi’nde bulunan Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü’nde ve İlçe Kaymakamlıklarında kurulan hasar tespit başvuru masalarına başvurmak.
Ayrıca DASK (Deprem sigortası) poliçesi olan vatandaşlarımız, dosya açtırmak ve ödemeye esas hasar tespiti yaptırmak için Alo 125 hattını arayabilirler.
Vatandaşlarımız, evlerinde hasar tespiti yapılıp yapılmadığını, yapıldıysa sonucun ne olduğunu öğrenmek için de; https://hasartespit.csb.gov.tr/ adresine girip TC Kimlik No ile veya adres bilgileri ile sorgulama yapabilirler. Buradan çıkan sonuçlara göre itirazda bulunabilirler.
Ayrıca yine hemşerilerimizin kafasındaki haklı sorulardan birinin, “Bizim evimiz hafif, orta veya ağır hasarlı ama ne yapacağız şimdi? Evime gireyim mi?” olduğunu görüyoruz.
Bunu net bir şekilde açıklamaya çalışalım:
Öncelikle yapılarımızın depreme dayanıklı olup olmadığının bir hasar tespit çalışmasıyla ortaya konması maalesef mümkün değil, şu anda yapılan şey binanın bu depremde hasar görüp görmediği, hasar gördüyse bunun ne boyutta olduğunu belirlemek.
Hasarsız
Yapılan tespit gözlemsel olup hasar tespitine yöneliktir, yapınızın depreme dayanıklı olup olmadığını belirten bir tespit değildir.
Yapınızı kullanıma devam edebilirsiniz. Yapınız depremden önceki güveliğini sürdürmektedir. TBDY ( 2018) Bölüm 15 – Deprem Etkisi Altında Mevcut Bina Sistemlerinin Değerlendirilmesi ve Güçlendirme Tasarımı İçin Özel Kurallar çerçevesince inceleme yapılması önerilmektedir.
Hafif Hasarlı
Yapılan tespit gözlemsel olup hasar tespitine yöneliktir, yapınızın depreme dayanıklı olup olmadığını belirten bir tespit değildir.
Yapınızı kullanıma devam edebilirsiniz. Hasarlarınızın giderilmesi için onarım ihtiyaç bulunmaktadır. Bu bina hasar aldığı için bir başka depremde hasar alabilir. İncelenip onarım ile birlikte güçlendirme yapılması gerekebilir.
Orta Hasarlı
Yapılan tespit gözlemsel olup hasar tespitine yöneliktir, yapınızın depreme dayanıklı olup olmadığını belirten bir tespit değildir.
Yapınız kullanıma uygun değildir. En kısa zamanda TBDY ( 2018) Bölüm 15 – Deprem Etkisi Altında Mevcut Bina Sistemlerinin Değerlendirilmesi ve Güçlendirme Tasarımı İçin Özel Kurallar çerçevesince güçlendirme tasarımı yapılmalıdır.
Ağır Hasarlı
Yapınız kullanıma uygun değildir. En kısa zamanda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile irtibata giriniz.
Şunu de hemen belirtmek gerekir ki; hafif hasarlı binalar, “güvenli binalardır, depreme dayanıklıdır” denilemez. Umarım olmaz ama, yaşanacak daha büyük bir deprem tüm binalar için yıkıcı olabilir. Hafif hasarlı bina demek, sadece bu depremi hafif hasarla atlatabilmiş bina demektir.
Binanın genel olarak depreme dayanıklı olup olmadığının tespiti için, bu konuda uzman inşaat mühendisleriyle iletişime geçmenizi öneriyoruz.
Biz sürecin başından beri hemşerilerimizin yanındaydık, bundan sonra da her şekilde yanında olmaya devam edeceğiz.
Eylem Ulutaş Ayatar
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası
İzmir Şube Başkanı