Bilindiği gibi, temel amacı istihdamın arttırılması ve işsizliğin azaltılması olan Türkiye İş Kurumunun bu amaç doğrultusunda yürütmekte olduğu görevlerin en önemli kolunu “Aktif İşgücü Hizmetleri” başlığı altında sunulmakta olan hizmetler oluşturmaktadır. Diğer tüm hizmetlerde olduğu gibi tamamı ücretsiz olan, katılımcıların eğitime katıldıkları gün başına cep harçlıkları ve GSS primlerinin İŞKUR tarafından karşılandığı bu hizmetlerdeki temel amaç, nitelik ya da tecrübe eksikliği nedeniyle işgücü piyasasına dâhil olamayan kişilerin bu eksikliklerinin ortadan kaldırılarak tekrar işgücü piyasasına dâhil edilmeleri ve istihdamın artırılmasıdır.
İşsizliğin azaltılması hedefiyle yürütülmekte olan Aktif İşgücü Hizmetleri, beş başlık altında incelenebilir.
1. Mesleki Eğitim Kursları
Hiçbir mesleği olmayan, ya da mevcut mesleğiyle iş bulmakta zorlandığı için yeni bir meslek öğrenmek isteyen kişilere dönük düzenlenen kurslardır. Kurslar, işyerleriyle yöntemiyle düzenlenmesi halinde en az %50 istihdam garantili olarak uygulanmaktadır. Üniversitelerin ya da Milli eğitim Bakanlığının eğitim modüllerinin kullanıldığı bu kurslarda İŞKUR tarafından kursiyerlere –meslek, sektör ve istihdam garantisi oranına göre değişmekte- günlük 40-50 TL kursiyer cep harçlığı ödenmektedir. Ayrıca eğitim süresince kursiyerlerin genel sağlık sigortası primleri ile iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri de yine İŞKUR tarafından karşılanmaktadır. Bunun yanı sıra işyerlerinde düzenlenen mesleki eğitim kursları hariç olmak üzere, diğer hizmet sağlayıcılarla düzenlenen kurslarda, hizmet sağlayıcının eğiticiyi kendi bünyesinden karşılayamaması halinde eğitici gideri ve ihtiyaç olması halinde eğitim süresince kullanılıp tüketilecek temrin giderinin bir kısmı da yine İŞKUR tarafından karşılanabilmektedir. Düzenlenen mesleki eğitim kursları sonunda kursiyerler, verilen istihdam taahhüt oranı doğrultusunda 120 günden az olmamak üzere en az kurs süresi kadar istihdam edilmektedir.
2. İşbaşı Eğitim Programları
Hem deneyim eksikliği nedeniyle işgücü piyasasına girmekte zorluk çeken kişilerin istihdama dâhil edilmeleri hem de işverenlerin nitelikli eleman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla doğrudan işyerlerinde düzenlenen ve katılımcıların işi, işin başında öğrenmelerini amaçlayan programlardır. İşbaşı eğitim programı kapsamında işverenler toplam fiili çalışan sayılarının %30’una kadar katılımcı alabilmektedir. Programlar, hizmet sektöründe yer alan meslekler için 3 aya, imalat ve bilişim sektöründe yer alan meslekler için 6 aya, geleceğin meslekleri olarak tanımlanan mesleklerde (Bakanlıkça belirlenen ar-ge elemanı, yazılım geliştirici, bulut bilişim uzmanı vb. 25 meslek) 9 aya kadar düzenlenebilmektedir. Program süresi boyunca günlük katılımcı cep harçlıkları İŞKUR tarafından karşılanmaktadır. Günlük cep harçlığı 77,7 TL olmakla birlikte öğrenci katılımcılara programa geldikleri her gün için 58,27 TL, işsizlik ödeneği almakta olan katılımcılara işsizlik maaşlarının yanı sıra günlük 38,85 TL ödenmektedir. Geleceğin mesleklerinde düzenlenen işbaşı eğitim programlarında statü fark etmeksizin günlük 85 TL cep harçlığı ödenmektedir. Ayrıca eğitim süresince kursiyerlerin genel sağlık sigortası primleri ile iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri de yine İŞKUR tarafından karşılanmaktadır. Programlar en az %50 istihdam garantili olarak düzenlenmekte olup, katılımcıların en az %50’sinin programın sona ermesinden itibaren 60 günden az olmamak üzere en az program süresi kadar istihdam edilmeleri zorunludur.
3. Girişimcilik Eğitim Programları
Bir iş fikri olan ve kendi işini kurmak isteyenler için yürütülmekte olan programlardır. KOSGEB’in onaylamış olduğu 32 saatlik girişimcilik eğitim programlarına katılan kişilere günlük 20 TL katılımcı cep harçlığı, genel sağlık sigortası primleri ile iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri İŞKUR tarafından karşılanmaktadır. Eğitim sonunda belge almaya hak kazanan katılımcıların KOSGEB’e sunacakları iş planlarının onaylanması halinde, KOSGEB’in vermekte olduğu hibelerden yararlanmaları mümkün olmaktadır.
4. Toplum Yararına Programlar
İşsizliğin yoğun olduğu dönemlerde veya yerlerde doğrudan veya yüklenici eli ile toplum yararına bir iş ya da hizmetin gerçekleştirilmesi yoluyla özellikle istihdamında zorluk çekilen işsizlerin çalışma alışkanlık ve disiplininden uzaklaşmalarını engelleyerek işgücü piyasasına uyumlarını gerçekleştirmek ve bunlara geçici gelir desteği sağlamak amacıyla toplum yararına programlar düzenlenmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarında düzenlenen ve en fazla 9 ay olarak planlanan bu çalışma programlarında katılımcılara asgari ücret ödemesi yapılmakta ve SGK primleri ödenmektedir. Programlar sadece kamu yararı gözetilen yer ve alanlarda (Çevre temizliği, Kamusal altyapının yenilenmesi, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda çevre düzenlemesi, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda bakım onarım ve temizlik işleri yapılması, Restorasyon, tarihi ve kültürel mirasın korunması, Ağaçlandırma, Park düzenlemeleri, Vadi ve dere ıslahı, Erozyon engelleme çalışmaları ) düzenlenmektedir.
5. Engelli Ve Eski Hükümlülere Yönelik Proje Destekleri
Engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işverenlerden veya işveren vekillerinden 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 101. maddesi uyarınca tahsil edilen idari para cezalarının kullanımı hakkında karar vermeye yetkili Komisyon tarafından verilen desteğin amacı, engelli ve eski hükümlülerin kendi işlerini kurmasına, engellilerin mesleki eğitim ve rehabilitasyonları, işe ve işyerine uyum projeleri, destek teknolojileri ve korumalı işyerleri ile diğer projeler aracılığı ile istihdamlarına yardımcı olmaktır. Hazırlanan projeler İl Müdürlüğünce ön incelemesi yapılarak komisyona gönderilmektedir. Her sene iki kere (Haziran ve Aralık) teklif çağrısına çıkılarak kendi işini kurmak isteyen engelliler için 50.000 TL, eski hükümlüler için brüt asgari ücretin 15 katına kadar hibe desteği verilmektedir.