Karşıyaka Belediyesi, Karabağlar Belediyesi ve TMMOB’a bağlı İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi iş birliği ile katılımcı, İzmir Büyükşehir Belediyesi bürokratları, İlçe Belediyeleri bürokratları, TMMOB’a bağlı diğer odalar, Üniversiteler ve Sivil Toplum Kuruluşlarının bir araya gelmesiyle Deprem ve Kentsel Dönüşüm Çalıştayı, 19 Ocak 2021 tarihinde Zübeyde Hanım Nikah Evinde gerçekleştirilmiştir.
Çalıştayın ana teması, yapı güvenliği ve kentsel yenileme olarak belirlenmiştir. Bu ana tema doğrultusunda; yapı güvenliği, kent ve yapı, yapı-zemin ilişkileri, alanında uzman kişilerce ilçe ölçeğinde, bilimsel veriler ışığında değerlendirilip, sunumlar halinde aktarılmıştır. Katılımcılar, mühendislik-mimarlık hizmetleri, fen ve sanat normları, planlama ilkeleri ve hukuksal süreçler kapsamında ilçelere yönelik hipotezler kurup, çıkarsamalar yapmıştır. Ana tema altında 5 çalışma masası oluşturulmuştur. Bu çalışma masalarına ait konu başlıkları; zemin araştırmaları ve yapı zemin ilişkileri, mevzuatın kentsel yenilemeye etkisi, yapılaşmış kent dokularında kentsel yenileme, yenileme modelleri analizi ve yapıların güçlendirilmesi şeklindedir.
Zemin araştırmaları ve yapı zemin etkileşimi masasında; ilçe bütünü ele alınıp, doğru tekniğe odaklanılarak, teknik verilerin yoruma açık olmadan, zemin araştırmalarında ilgili meslek disiplinliklerinin teknik kontrollükleri sıklaştırılması uygun bulunmuştur. Yapı-zemin ilişkisinde ilgili mesleklerin ortak fikirleriyle, kente geri kazandırılacak yapılara ait mikro-bölgeleme çalışmalarının saha özelinde analizlerinin yapılması uygun görülmüştür. Ayrıca kamusal denetimin etkin bir şekilde yürütülmesi için, ilgili meslek odalarının desteği ile kurum personellerinin yetkinliğini arttıracak sürekli eğitimlerin düzenlenerek, gerekli sertifikasyonun sağlanması önerilmiştir.
Mevzuatın kentsel yenilemeye etkisi çalışma masasında; genelden özele sürdürülebilir, uygulanabilir, modern ve tek bir yasa altında, mülkiyet hakkının eşitliğini temel alarak ana kriterin sadece ruhsatsız ve güvensiz yapıların olmadığı, imar parsellerindeki yapıların, riskli alan, riskli yapı ilan edilmesinde plan bütünündeki değerlendirmelerle birlikte ele alınması gerektiği vurgulanmıştır. Koruyucu mühendislik ve mevzuatın gücünün, yerel yönetime uygulama yapma yetkisiyle birlikte devredilerek, ilçelerin mahalle ölçeğinde kentsel dönüşüm sorunlarına çözümler üretilebileceği belirtilmiştir. İmar mevzuatının sürekli değiştirilmesi ve yeni ek maddelerin, uygulama aşamasında analiz edilmeden mevzuata eklenmesi yerine, sorunlara yönelik çözümcül önerilerin mevzuata eklenerek, içeriğinin desteklenmesi uygun görülmüştür. Böylelikle, kentsel dönüşüm uygulamalarının hem proje aşamasında hem de uygulama aşamasında farklı iki kanun hükümlerinin doğurduğu sistem karmaşasını en aza indirgeyecektir öngörüsü yapılmıştır. İlçe belediyelerinin riskli yapı tespiti için laboratuvar çalışmaları yapmasının uygunluğu, hukuki bağlayıcılığı ve sorumlulukları değerlendirilerek kapsamlı şekilde ele alınmasının üzerinde durulmuştur.
Yapılaşmış kent dokularında kentsel yenileme çalışma masasında; kentsel dönüşüm aktörlerinin belirlenerek, finans modelleri ile birlikte analizleri yapıldığında, kamunun dönüşüme olan etkisi farklı kriterlerle değerlendirilmiştir. Bütüncül perspektifle, ilçe özelinde ada bazlı dönüşümün, taşınmaz değerlemesi kriterleri kullanılarak, sosyal donatı ve nüfus denkliği hesaplamalarıyla ortaya konacak ilkeler, dönüşümün hayata geçirilmesinde katalizör etkisi yaratacağı ortaya konmuştur. Ada bazlı dönüşüme altlık revizyon çalışmalarında, sosyal donatı bütünlüğünün, adanın bulunduğu bölgeyle tam kurulamayacağı kaygısı, mahalle ölçeğinde revizyon çalışmalarının yapılmasını ve bu şekilde çevresiyle birlikte mahalle ölçeğinde sosyal donatı bütünlüğünün kurulabileceği öngörülmüştür.
Yapılaşmış kent dokuları yenileme modelleri analizi çalışma masasında; ilçe ölçeğinde, vatandaşın hak ve talepleri merkeze alınarak, ekonomik güç dengesi kapsamında kooperatifleşme modeli ile süreçlerin hukuki ve güven ilkesi doğrultusunda yürütülebileceği değerlendirilmesi yapılmıştır. Taahhüt müteahhitliği süreci değerlendirilmiş ve oluşturulacak her türlü modelde vatandaşın imar hakkını yerinde dönüşüm ilkesiyle vatandaşı sürece dahil eden yaklaşımlar ele alınmıştır.
30 Ekim 2020’de Ege Denizi’nde gerçekleşip, can ve mal kaybına sebep olan ve yapısal hasarları ilçelerimizde de etkili olan depremden sonra vatandaşların ekonomik güç ve kat mülkiyeti kanunu kapsamında süreçlerin zaman alacağı kaygısı ve riskli yapılarını yeniden yapmak yerine güçlendirme metoduna yönlenmeleri, güçlendirme çalışma masasında değerlendirilmiştir. İlçeler genelinde yapı-zemin etkileşimi konusunda yapı stoğu envanter çalışması mikro-bölgeleme çalışmasıyla paralel yapılarak, risk durumuna göre sınıflandırma çalışmaları başlatılması önerilmiştir. Ekonomik olması nedeniyle güçlendirme yönteminin, teknik verileri en iyi ve en etkin şekilde değerlendirip, teşvik edilme çalışmalarının yapılması öngörülmüştür.
Karşıyaka ile Karabağlar İlçelerinde Deprem ve Kentsel Dönüşüm/Yenileme Çalıştayı, kent kimliğini koruyarak, uygulanabilirliği, sürdürülebirliliği, yerinde, ilkeli, toplumcu mühendislik-mimarlık ve planlama ilkeleri ile yapı-insan kavramını yaşanabilir çevre, depreme dayanıklı yapıları hedef alan değerlendirmelerle hayata geçirme konusunda atılmış bir adımdır. Çalıştay konu başlıklarının somut hedeflere dönüştürülmesi kapsamında, katılımcıların genel görüş ve talepleri çerçevesince ilkini gerçekleştirdiğimiz çalıştayımızın, aynı yıl içerisinde tekrarının yapılması planlanmaktadır.
Karşıyaka Belediyesi
Karabağlar Belediyesi
İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi
