Covid-19 pandemisinde de şantiye iş kazaları devam ediyor

Tüm dünyayı derinden etkileyen koronavirüs salgınında kısıtlamalar ve sektörlerdeki durgunluklara rağmen şantiyelerde ölümlü iş kazaları kesilmemiştir. 2020 yılında inşaat iş kazaları ölümlerine ilave olarak Covid-19 pandemisi nedeniyle yapı ve yol işleri sektöründe ölümler meydana gelmiştir.

Koronavirüs özel durumu nedeniyle 2019 yılı istatistiklerini incelemek daha doğru olacaktır. SGK’nin, 2019’da yaşanan iş kazalarına ilişkin verilerine göre 1.147’si ölümle sonuçlanan toplam 422.463 ‘iş kazası’ meydana geldi. Öte yandan, SGK’nin verileri yalnızca 4/a kapsamındaki sigortalıların yaşadığı iş kazalarını raporluyor. Buna karşın Türkiye İstatistik Kurumu’na göre çalışan her 100 kişiden 33’ünün SGK kaydı bulunmuyor. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre ise 2019 yılında 1.736 emekçi hayatını kaybetti.

İnşaat sektörü, ülkemizde en çok ölümlü iş kazası meydana gelen sektörlerden biridir. İnşaat sektöründe en sık görülen ölümcül iş kazası tipi, yüksekten (döşeme kenarları ve boşlukları, iş iskelesi, vb.) insan ve malzeme düşmesidir. İş makinaları, elektrik çarpması ve kazı göçmesi nedenleriyle şantiyelerimizde ölümler olmaktadır.

Kentimizin Konak İlçesi’nde, 25 Şubat 2020 Salı günü, çok katlı konut inşaatında, çalışanların üzerinden, vinç yardımı ile ağır demir malzeme taşınmakta iken maalesef tam bu sırada bağından kurtulan ağır demir malzemelerin İnşaat Teknikeri Ayhan Demir’in üzerine düşmesi sonucu oluşan iş kazası ve Karşıyaka İlçesi, Mavişehir Mahallesi`nde ise 8 Mayıs 2020 Cuma günü, paletli mobil vinçe ait bomun sökülmesi sırasında meydana gelen ölümlü iş kazası ile ilgili şubemizin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Komisyonu basın duyurusu yayınlamıştı.

Şantiye iş kazaları sebebiyle şantiye şefi meslektaşlarımız da yargılanmaktadır. Yapı müteahhidi meslektaşlarımız şantiye iş kazalarında genellikle birinci derece asli sorumludur. Çünkü, 2 Mart 2019 tarihinde yayımlanan “Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik”e göre, yapı müteahhidi, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda öngörülen, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü tedbiri almaktan sorumludur. Şantiye Şefi meslektaşlarımız, şantiye iş kazalarında genellikle ikinci derece sorumludur.  Çünkü; yine 2 Mart 2019 tarihinde yayımlanan “Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelik” gereğince şantiye şefi, görev aldığı yapım işinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemin aldırılması yetkisine sahip olup yapı müteahhidi adına, gerekli olan inşaat ve iş organizasyonunu sağlamak, mevzuatın öngördüğü her türlü tedbiri almak, uygulamak ve uygulatmakla sorumludur. İnşaat ve tesisat işlerinde yetki belgeli usta çalıştırılması zorunludur. Şantiye şefi, iş kazalarını önlemek için inşaat, tesisat ve yıkım işlerinde, ilgili teknik düzenlemelere uygun malzeme ve işin niteliğine uygun makine ve ekipman kullanılmasını sağlar.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi verilerine göre iş kazalarında ölen işçilerin yalnızca %1’i sendikalıyken % 99’u sendikasızdır. Dolayısıyla, işçilerin sendikalaşarak güçlenmesi ile şantiyelerde önlemler artırılabilir ve işçiler emniyetsiz durumlarda çalışmaktan kaçınma haklarını kullanabilirler. Kamu İhale Kanunu güncellenerek yapım işleri yaklaşık maliyetine işçi sağlığı ve iş güvenliği masraflarının eklenmesi sağlanmalı, maden sektöründeki uygulama gibi, işlerinde ölümlü iş kazası meydana gelen yapı müteahhit firmalarına ihale yasağı getirilmeli, yapı müteahhidi firmalarında inşaat mühendisi şirket müdürü zorunlu olmalı, proje aşamasında zorunlu olan sağlık ve güvenlik planı hazırlanması ile proje aşamasından inşaatın tamamlanmasına kadar bulunması zorunlu olan sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirilmesi denetlenerek sağlanmalı, şantiyelerde iş güvenliği uzmanlarının inşaat mühendisliği diploması olmasına yönelik sektörel iş güvenliği uzmanlığı yürürlüğe girmeli, şantiyelerde iş müfettişleri denetimlerinin artırılması, caydırıcı yaptırımlar ve özendirici teşvikler uygulanmalı, ilçe belediyeleri bünyesinde “Yapı Zabıtası Müdürlüğü” kurularak şantiye denetimleri ve ihlaller durumunda ceza kesilmesi mevzuata eklenmelidir.

Covid-19 hastalığı sebebiyle yaşamını yitiren meslektaşımız Aykut Sercan Başak’ı, Gaziantep’te yıkılan tonlarca ağırlığındaki ahşap iskelenin altında kalarak hayata gözlerini yuman meslektaşımız Korkut Küçükcan’ı ve şantiyelerde iş kazalarında ölenleri üzüntüyle anıyoruz.

Şantiyelerde, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için öncelikle paha biçilmez insan yaşamına saygı duyulmalı, değer verilmeli ve her şeyin üzerinde tutarak önem gösterilmelidir.  Şantiyelerimizde sağlıklı ve güvenli çalışmalar dileriz.